Achter die grote ogen, die platte snoet of die imposante gestalte schuilen vaak kwalen die helemaal niet zo leuk zijn. Hoe komt het dat een kerngezonde rashond lastig te vinden is? En welk ras is nu het gezondst?
Kleine hondjes kampen vaak met hoofdpijn
‘Hoe meer de hond echt op een hond lijkt, hoe gezonder hij is.’ Dat is een simpele stelregel die meestal opgaat, vertelt geneticus Jack Windig van Wageningen University & Research. Hij doet erfelijkheidsonderzoek bij honden. ‘Bij beesten die zo groot zijn, heb je een probleem’, zegt hij terwijl hij een formaat kalf aanwijst. ‘En bij honden die zo klein zijn ook’, vervolgt hij, met zijn handen zo dicht bij elkaar dat er hooguit een cavia tussen past.
Bij een kleine hond is het skelet kwetsbaar. ‘Dat noemen we een porcelain dog.’ Die kleine honden hebben daarbij vaak zo’n kleine schedel dat hun grote ogen er niet meer in passen. ‘De chihuahua heeft dat bijvoorbeeld’, zegt Windig. ‘En de Cavalier King Charles-spaniël, ook een kleine hond met mooie grote ogen.’ Dit maakt dat de kleintjes continu hoofdpijn hebben, zo bleek in 2012 tijdens onderzoek aan de Belgische Universiteit Leuven en Universiteit Utrecht. Hersenscans toonden aan dat hun schedels te klein waren.
Chihuahua’s hebben vaak hoofdpijn.
Franse en Engelse bulldogs zijn altijd benauwd
Heel grote honden hebben weer andere problemen, onder andere met hun gewrichten. En dan zijn er ook nog de honden met platte snuiten, zoals de Engelse of Franse bulldog, of de mopshond. ‘Een hond heeft van nature in verhouding een grote snuit, om goed te kunnen ademen’, zegt Windig.
De Britse Cambridge University onderzoekt momenteel de ademhalingsproblemen bij viervoeters met brachycefalie, oftewel een brede, platte schedel. Als de snuit te kort is, dan zijn de luchtwegen vaak te nauw, waardoor de kortsnuitige hond continu benauwd is.
Waar ligt de grens?
Waar ligt de grens van hoe bijzonder een hond eruit mag zien? Volgens Windig is die grens niet heel strak. Een jackrussellterriër is een klein hondje (gewicht: zo’n zes kilo), maar last van zijn formaat heeft hij niet. Zijn snuit is ook lang, waardoor hij niet benauwd is.
En wat is een aanvaardbare maximale grootte voor een hond? ‘Een golden retriever is een stuk groter dan een jackrussellterriër, maar die heeft ook geen problemen door zijn formaat.’ Met zijn dertig kilo is de golden retriever een stuk lichter dan een extreem groot ras als de Duitse dog, die wel negentig kilo kan wegen.
Engelse bulldogs hebben het altijd benauwd.
De rassenstandaard is schadelijk voor de hond
De oplossing lijkt simpel: fokkers moeten chihuahua’s iets groter fokken, Duitse doggen kleiner en de snuiten van Franse bulldogs minder plat maken. Waarom gebeurt dat niet gewoon? ‘Tja’, zegt Kelly Kessen, dierenarts en werkzaam bij Dier&Recht, een organisatie die onder andere pleit voor gezonde honden. ‘Een fokker die extreme honden kweekt, werkt volgens de rasstandaard.’
Dat is een handleiding waarin staat hoe de hond er precies uit moet zien. In de rasstandaard van de Nederlandse Chihuahua Club staat bijvoorbeeld dat zo’n dier niet zwaarder mag zijn dan drie kilo. Dat is zo’n beetje de helft van het gewicht van een gezond formaat jackrussellterriër. Kessen: ‘Fokken volgens de rasstandaard levert winst op bij de hondenshow. En dan wil iedereen met jouw hond fokken.’
Een Jack Russel heeft een lange snuit en heeft geen last van zijn kleine formaat.
In de rasstandaard van de Franse bulldog staat braaf dat dit ras geen last mag hebben van zijn te korte snuit. Maar dat is in strijd met eisen elders in de handleiding, want een korte snuit moet. ‘Er zijn wel fokkers die wat langere snuiten op mopshonden of Franse bulldogs fokken’, vertelt Kessen. Maar zulke honden winnen volgens haar geen shows.
Inteelt zorgt voor problemen bij honden
De schattige chihuahua’s en Franse bulldogs winnen qua gezondheid hooguit de poedelprijs. Maken gemiddeld ogende rassen meer kans op de titel ‘gezondste hond’? Nou, dat is nog maar de vraag. Golden retrievers kampen volgens geneticus Windig soms met de oogaandoening PRA (progressieve retina-atrofie). ‘Zo’n aandoening is vaak het resultaat van inteelt’, legt hij uit.
Hoe komt dat? Windig: ‘Elke hond draagt erfelijke problemen met zich mee. Dat is niet alleen bij rashonden zo, maar bij alle dieren en ook bij de mens.’ Als die gebreken recessief zijn, draag je ze alleen met je mee, en ben je verder kerngezond. Daarbij zijn erfelijke gebreken doorgaans zeldzaam. Als je twee wildvreemde dieren (of mensen) kruist, is de kans dat ze allebei drager zijn van dat gebrek nagenoeg nul.
‘Maar’, vervolgt Windig, ‘bij verwanten zijn die erfelijke gebreken niet zeldzaam.’ Die stammen van dezelfde ouder af. Dat maakt de kans groot dat ze exact datzelfde erfelijke gebrek hebben. En als die verwanten met elkaar paren, is het al snel raak, en steekt het gebrek wél de kop op.
Elk hondenras heeft zo zijn problemen
Als rashonden al geen problemen hebben door hun extreme uiterlijk, dan zijn er wel erfelijke afwijkingen die hun gezondheid ondermijnen. Is er dan wel een ‘gezondst’ hondenras? Windig: ‘Ik zou niet weten welke hond je als winnaar moet uitroepen. Er zijn volop prima honden, maar binnen elk ras heb je problemen.’
Ook dierenarts Kessen durft het niet aan om één ras het gezondst te noemen. Ze heeft wel een suggestie. ‘Je kunt twee honden kruisen uit een verschillende rasgroep. Bijvoorbeeld een Mechelse herder en een Drentsche patrijshond.’ Dan heeft de generatie erna gemixte genen, de ene helft van de vader en de andere helft van de moeder. ‘Inteelttechnisch zijn dat gezonde honden’, zegt Kessen. De kans op erfelijke aandoeningen is dan klein. 'Als je dan ook nog honden kiest met een normaal uiterlijk, een gemiddelde hoogte, geen hangende oren en geen lange vacht, dan krijg je een gezonde hond.’
De labradoedel is een hele gezonde hond
Zo’n ‘mixhond’ bestaat trouwens wel al. Dat is de labradoedel, een kruising van een labrador en een poedel. Al zitten ook daaraan haken en ogen. Kessen: ‘De eerste generatie was gezond, omdat die daadwerkelijk van een poedel en een labrador afstamden. Maar vervolgens dachten veel fokkers: leuke hond! Die gaan we kruisen met een andere labradoedel. Maar zo krijg je dus toch weer die erfelijke ziekten.’
De eerste generatie labradoedels is hartstikke gezond.
Niettemin: mits de labradoedel echt van een poedel en een labrador afstamt, maakt hij serieus kans op de titel van gezondste hond. Word je toch verliefd op een andere hond? ‘Het enige wat je dan kunt doen is echte extremen uitsluiten’, zegt Windig. Een erg platte neus, of een extreem formaat: ‘Je ziet snel: dit gaat te ver.’
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
